Współczesne problemy zarządzania zasobami ludzkimi

Abstract

Zarządzanie zasobami ludzkimi (ZZL) to jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin nauki i praktyki zarządzania w ostatnich kilkudziesięciu latach. W niektórych okresach rozwoju nauk o zarządzaniu ukazywało się najwięcej opracowań dotyczących właśnie różnorodnych koncepcji zarządzania zasobami ludzkimi. I chociaż ostatnio zmienia się sposób ujmowania istoty zasobów kadrowych przedsiębiorstwa, określanych często jako potencjał społeczny, kapitał intelektualny czy zasoby wiedzy organizacji, to jednak ranga tej subdyscypliny zarządzania jest nadal bardzo istotna. Podejście takie jest reprezentowane także w niniejszej monografii. Poszczególni autorzy prezentują różnorodne problemy zarządzania zasobami ludzkimi, posiadające znaczącą rolę we współczesnych organizacjach. Biorąc pod uwagę charakter poruszanych zagadnień wyodrębniono trzy części opracowama. Część pierwsza dotyczy kluczowych problemów i wyzwań stojących przed teorią i praktyką ZZL we współczesnej gospodarce. Prezentując tylko wybrane spośród nich, należy zwrócić szczególną uwagę na rozdziały poświęcone związkom pomiędzy elastycznością organizacji a systemem zarządzania zasobami ludzkimi, specyfice ZZL w przedsiębiorstwach międzynarodowych oraz w trakcie fuzji i przejęć przedsiębiorstw, kształtowaniu karier i rozwoju zawodowego pracowników w obecnych warunkach oraz roli intuicji w zarządzaniu. Część druga opracowania jest skupiona wokół problematyki motywowania i rozwoju pracowników. Jest to obszar wiedzy i praktyki zarządzania o bardzo dużych tradycjach a jednocześnie podlegający znacznym przekształceniom i ewolucji w ostatnich latach. Nowe instrumenty motywowania i rozwoju personelu, wzrost roli pracowników w wyborze formy motywacji, zwiększenie skali środków motywacji pozapłacowej oraz przywiązywanie dużej rangi do elastyczności i przydatności praktycznej szkoleń, to najważniejsze symptomy takiej ewolucji. Jest to widoczne szczególnie w cyklu rozdziałów poświęconych metodzie coachingu. W poszczególnych tekstach zwraca się uwagę na powyższe zagadnienia, wskazując przede wszystkim na to, że motywowanie we współczesnych organizacjach wymaga bardzo dużej wiedzy menedżerskiej oraz umiejętności oceny potrzeb pracowników i uwarunkowań sytuacyjnych, w ramach których oni funkcjonują. Ostatnia częsc pracy dotyczy innowacji i zmian w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Prowadzenie działań kadrowych w aspekcie strategicznym i operacyjnym wiąże się z potrzebą projektowania oraz wdrażania różnorodnych innowacji i zmian. Dokonują się one zarówno w sferze poszczególnych funkcji zarządzania zasobami ludzkimi (planowanie potrzeb kadrowych, rekrutacja i selekcja pracowników, ocenianie i motywowanie personelu itd.), jak i w obszarze metod i technik prowadzenia działań kadrowych, systemów informacji personalnej czy też form kontaktów z rynkiem pracy (np. outsourcing i leasing kadrowy). W ramach opracowań zamieszczonych w tej części poruszono wiele interesujących zagadnień. Należy tu zwrócić szczególną uwagę na problemy dyfuzji innowacji personalnych oraz partycypacji pracowników w procesach zmian a także na zagadnienia redukcji zatrudnienia oraz na jej prawne aspekty. Bardzo interesujące i określające pewne kierunki na przyszłość są rozważania poświęcone tzw. e-HR oraz przykładom praktycznym w obszarze rekrutacji i selekcji kandydatów do pracy oraz zdrowego stylu życia pracowników. Szeroka skala problemów towarzyszących rozwojowi różnorodnych koncepcji zarządzania zasobami ludzkimi wpływa na to, że w ramach jednej monografii trudno jest przedstawić wszystkie grupy zagadnień. Autorzy poszczególnych opracowań wskazują na to, co w ich ocenie posiada duży walor aktualności i ważności praktycznej. Podkreślenie dominującej roli procesów motywowania i rozwoju potencjału pracowniczego oraz dużego wpływu zmian w strukturze gospodarki (np. wzrost rangi firm międzynarodowych oraz fuzji i przejęć przedsiębiorstw) na procesy kadrowe, a także potrzeby ciągłych innowacji w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi z uwzględnieniem współuczestnictwa środowisk pracowniczych, to najważniejsze przesłania, jakie wynikają z tej monografii.Within the last several decades, human resources management (HRM) has been one of the most dynamically developing area of management studies and practice. During certain periods of management studies' development the study of various human resource management concepts were the most numerous publications. While recently one can observe the change in perception and understanding of human resources in organisations, often described as social capital, intellectual capital or knowledge resources of the organisation, the importance of this discipline remains great. The abovementioned approach is represented by this monograph. Various authors introduce diverse issues of human resources management, which is of such vital role in modern organisations. Taking into account the nature of covered topics, three parts of the monograph have been distinguished. Part one refers to key issues and challenges of both theory and practice of HRM in the modern economy. Illustrating but a selection of these, one should focus in particular on chapters devoted to the relationships between organisation' s flexibility and human resources management system, the nature of HRM in international organisations as well as during fusion and takeovers, influencing the career path and professional development of employees in today' s circumstances and the role of intuition in management. Part two of the monograph focuses on the issues of employee motivation and development. This area of theory and practice is one of long-lasting tradition and at the same time it has been subject to significant transformation and evolution in recent times. New instruments of employee motivation and development, the increase of the role of employees in selection of motivational tools, increase of the scale of non-financial motivational mechanisms represent the most crucial symptoms of such revolution. It is particularly visible in the series of chapters dedicated to the coaching method. Specific articles draw one's attention to the above issues, most importantly painting out the fact that motivation in modern organisations requires vast managerial knowledge and the ability to assess employees' needs and circumstances. The finał part covers innovation and change in the area of human resources management. Conducting staffing activities both in the strategie and operational sense is interlinked with the necessity to design and implement variety of innovation and change. These take place both in the sphere of specific human resources management functions (planning of staffing levels, employee recruitment and selection, employee assessment and motivation etc.) as well as in the area of methods and techniques of conducting staffing activ1ties, personal information systems or forms of contact with the job market (e.g. outsourcing and employee leasing). Within the papers included in this part a multitude of interesting issues has been raised. lt is essential to pay particular attention to the problems of diffusion of employee innovation diffusion and employee participation in the process of change as well as the topics of staff reduction and its legal aspects. Highly remarkable, and outlining certain direction of research for the future, are the considerations of so called e-HR and practical examples in the area of recruitment and selection of candidates as well as wellbeing and healthy lifestyle of employees. Wide ranging scale of problems associated with the development of various concepts of human resources management has its influence on the fact that it is difficult to present all relevant themes within one monograph. lndividual authors indicate aspects, which in their opinion are both topical and of great importance to practice. The emphasis of the dominating role of motivational processes and the development of employee potentia} as well as the influence of changes in the structure of the economy ( e.g. growing importance of international companies and fusion and takeovers of enterprises) on the employee/staffing processes, alongside the need for constant innovation in the area of human resource management combined with the involvement of the work environment represent the key messages stemming from this monograph.