Problemy i wyzwania w zarządzaniu organizacjami publicznymi

Abstract

Organizacje odgrywają we współczesnej gospodarce tak ogromną rolę, że mówi się wręcz, iż żyjemy dziś w „świecie organizacji". Spotykamy je w różnych miejscach, w różnych formach i rozmiarach. Jednocześnie, różne typologie w różny sposób porządkują zagadnienie, nie dając wciąż jednego, dominującego sposobu ich klasyfikacji. Bardzo rozpowszechnione wydaje się klasyfikowanie organizacji ze względu na ich funkcję genotypową, gdzie wyróżnia się ze względu na rolę jaką spełniają w zaspokajaniu określonych potrzeb społecznych: organizacje gospodarcze, organizacje służące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa (organizacje administracyjne ogólnopaństwowe i lokalne, militarne i policyjne), organizacje społeczne oraz organizacje religijne. Nakładając jednak na powyższą klasyfikację aspekt motywu podejmowania działania zyskujemy bardziej klarowne wyodrębnienie trzech typów organizacji, a mianowicie organizacji komercyjnych, publicznych i społecznych. O ile o pierwszym ( organizacjach biznesowych), i trzecim typie (organizacjach non profit, działających dla dobra i interesów mniejszych społeczności, np. fundacje, stowarzyszenia) napisano już wiele, o tyle drugi, czyli organizacje publiczne, wciąż są w tym zakresie zaniedbywane. Literatura podaje, iż stały się one obiektem usystematyzowanych badań dopiero od połowy pierwszej dekady XXI wieku, a przecież od lat otaczają nas ze wszystkich stron. Realizują swe funkcje w sferze życia publicznego zarówno w obszarze polityki, administracji, nauki, edukacji, ochrony zdrowia, ale i bezpieczeństwa publicznego, ochrony środowiska naturalnego itp. Ze względu na wyjątkową ich rolę i jednocześnie tak krótki okres badań nad specyfiką funkcjonowania organizacji publicznych, pozwalający jak dotąd poznać i opisać jedynie niektóre zasady i prawidłowości działań prowadzonych w ich ramach, istotne wydało się nam wypełnienie tej luki. W tym celu przygotowano niniejszą monografię. Prezentowana praca składa się z czterech części systematycznie pogłębiających naszą wiedzę o tej grupie organizacji. Część pierwsza zawiera pięć opracowań z zakresu specyficznych uwarunkowań mających wpływ na funkcjonowanie organizacji publicznych. Dostrzegają one kolejno aspekty: gminy inteligentnej, stereotypów etnicznych, kultury organizacyjnej oraz etos urzędnika państwowego, jako wartościowe wsparcie dla pełniejszego zrozumienia i sprawmeJszego prowadzenia współczesnych organizacji publicznych. Ciekawe wydaje się także zwrócenie uwagi na umiejętne zarządzanie długiem publicznym. Do części drugiej wybrano pięć prac skupiających się na analizie działań w dwóch wybranych grupach organizacji publicznych, a mianowicie w ochronie zdrowia oraz nauce i oświacie. W pracach poświęconych służbie zdrowia mowa będzie o problemach związanych z zarządzaniem jakością, zwłaszcza w zakresie dializoterapii oraz tych związanych z kształtowaniem nowoczesnej struktury organizacyjnej szpitali ukierunkowanych na procesy. W pracach dotyczących nauki i oświaty skupiono się na szkołach wyższych i ich problemach z zakresu nowoczesnego zarządzania, wynagradzania oraz bezpieczeństwa informacji. Trzecią część pracy poświęcono organizacjom administracji państwowej i samorządowej oraz ich problemom. Zawarto tu cztery interesujące prace wchodzące w aspekty: marketingu, kształtowania jakości, analizy kosztów oraz zarządzania projektami informatycznymi w zarządzaniu publicznym. Czwarta, ostatnia część pracy zaznacza swego rodzaju wyzwania stojące przed współczesnymi, a mającymi aspiracje być nowocześnie zarządzanymi, organizacjami publicznymi. Trzy pierwsze prace wskazują na szczególną rolę małych i średnich przedsiębiorstw, jako istotnych partnerów dla organizacji publicznych. Umiejętne ukształtowanie relacji z nimi stanowić może dla opisywanych w pracy organizacji nie lada wyzwanie, szczególnie, że w tym kierunku strony napotykają nie tylko szanse, ale i liczne bariery współpracy. Obszernie omówiono je w pierwszym opracowaniu. Poza tym w wielu przypadkach obserwacja funkcjonowania MSP może pomóc w sprawniejszym zarządzaniu niektórymi organizacjami publicznymi. Wskazuje na to zawarta w kolejnej pracy analiza porównawcza zastosowania i skuteczności metod zarządzania w MŚP i w gminach. Implikacje dla urzędników państwowych (tu: skarbowych) daje także praca trzecia, która opisuje outsourcing rachunkowości i doradztwa podatkowego w sektorze MSP. W części tej znalazło się również opracowanie ukazujące szczególny rodzaj wyzwania dla współczesnych organizacji publicznych, a mianowicie rosnącą rolę pomocy publicznej w projektach badawczych. Autorzy świadomi są, iż zamieszczone w niniejszej pracy wyniki badań literaturowych i empirycznych nie wyczerpują szerokiej gamy zagadnień związanych z zarządzaniem organizacjami publicznymi, mają jednak nadzieję, że lektura ta zwróci uwagę czytelników, po pierwsze, na organizacje publiczne, po drugie, na zasygnalizowane w pracy problemy i zagadnienia z zakresu ich funkcjonowania, po trzecie, zainspiruje do dalszych badań tej szalenie ważnej i interesującej grupy organizacji. Wydaje się, iż praca ta może stanowić także istotne wsparcie dla urzędników państwowych, przy podejmowaniu przez nich wielu decyzji towarzyszących ich pracy zawodowej.The role of organisations in the modern economy has become so significant, one can say we nowadays live in "the world of organisations". These can be found in a variety of places and have diverse forms and sizes. At the same time, different typologies categorise this subject matter in a number of ways, without providing one dominant method of classification. It seems that a very widespread classification of organisations is the one taking into account their genotypie function, where depending on the role in meeting society' s needs one can distinguish: economic organisations, organisations meeting the non-materiał societal needs (administrative organisations, both national and local, military and police organisations), social enterprises and religious organisations. Combining the above classification with the motive for conducted activities, one obtains a division characterised by greater clarity, into three types of organisations: commercial, public and social. While there have been many publications about the first type (business organisation) and the third type (non-profit organisations, conducting its activities for the benefit of smaller communities e.g. foundations and associations) of organisations, the second one, public organisations, remains neglected. The literature states public organisations have become a subject of systematized study merely in the first decade of XXI century, and yet we have been surrounded by them for many years. They have been fulfilling their role in the public sphere both in the areas of politics, administration, science, education, healthcare as well as public security, protection of the environment etc. Due to the exceptional role of public organisations and the fact that relatively short period of study of the specifics of these organisations' functioning allows to analyse and describe merely a part of the rules and laws governing the activities conducted, filling the knowledge gap is perceived as crucial. Therefore this is the aim of this monograph. Work presented here consists of four parts systematically deepening our knowledge of this particular group of organisations. Part one contains five papers in the area of specific set of conditions influencing public organisations' functioning. The papers discuss in turn: the intelligent commune, ethnic stereotypes, organisational culture and the ethos of the civil servant, as valuable means to a deeper understanding and more effective management of contemporary public organisations. It also proves interesting to focus on skilful management of public debt. Five papers have been selected for part two, focusing on two selected groups of public organisations, namely healthcare and science and education. Articles devoted to the subject of healthcare discuss quality management problems, especially in the field of dialysis therapy and those related to creating a modern organisational structure for hospitals focusing on processes. Science and education related papers the focus in on higher education institutions and their problems in modern management, remuneration and information security. Third part of the monograph is devoted to organisations of government and loca] government administration and problems they are facing. Four interesting papers have been included, covering aspects of marketing, shaping quality, cost analysis and managing information technology projects in public management. The last, f ourth part of this w ork mar ks the specific challenges ahead of contemporary public organisations aspiring to be managed in a modern way. First three papers indicate the particular role of small and medium enterprises as essential partners for public organisations. Skilful shaping of relationships with SMEs may pose a challenge for the organisations described in the paper, especially as not only do both parties enjoy the benefits of such relationship but also face numerous related challenges. These have been discussed in detail in the first paper. Apart from that in many cases the observation of SMEs can be helpful in more efficient management of some public organisations. This is indicated by one of the papers' comparative analysis of application and effectiveness of management methods in SMEs and communes. Implications for the government officials (in this case: treasury) are presented by the third paper, describing outsourcing of accounting and tax advisory in the SME sector. This part also includes the article on specific type of challenges facing modern public organisations, namely the growing role of state aid in research projects. The Authors are aware that results of literature review and empirical studies contained in this work do not cover the whole range of issues related to managing public organisations, yet they express hope that the reading will enable to point one's attention firstly to public organisations, secondly to problems and issues in their management identified in the papers and thirdly that it will inspire further research into this extremely important and interesting group of organisations. It seems that this monograph may also constitute essential support for government officials in their work related decision-making process.